PALAN NGERINDUKA ATI MENUA BETONG SARAWAK

Tabi semua,

Sekali tu aku deka ngerintaika palan ti ngerinduka ati ba menua Betong ti ulih dilawa bala kitai. Sebedau nya aku deka ngelansa mimit pasal menua Betong tu. Menua Betong tu diuan mayuh macam bansa baka bansa Iban, Melayu, Cina enggau mayuh bansa ti bukai. Menua Betong terubah diangkat nyadi siti Bahagian maya 26 Mac 2002. Nyadi ba baruh tu aku deka ngerintaika palan ti ngerinduka ati ba Menua Betong.

1.      Kubu Lili (Fort Lily)

Kubu Lili iya nya siti kubu ke digaga Raja Brooke dulu kelia kena ngetan Kediri ari serang Panglima Rentap iya nya siku bujang berani kitai Iban kelia. Nama kubu Lili tu diambi Rajah Brooke ari nama bini ia empu. Kubu Lili tu mengkang agi bisi nyentuk ke diatu.

2.      Wong Gumbo Recreation Park

Wong Gumbo tu siti ari palan ke manah endur mandi serta ngelantangka ati maya ujung minggu. Penyauh Wong Gumbo tu ari paar Betong kira-kira 35km iya nya 1 jam pejalai ngena kereta ari pasar Betong. Endur Wong Gumbo tu iya nya ba Rh Radin Wilson penebak ulu layar 95700 Betong. Udah datai ba rumah panjai nya, kita deka bejalai kaki 40 minit nitih ka penyampat pejalai.

3.      Bukit Sadok

Bukit Sadok tu siti palan besejarah ti endur Rentap bujang berani nirika kubu kena netanka diri ari serang Charles Brooke. Peninggi bukit Sadok tu iya nya 2091 meter (6863 kaki). Ba tuchung bukit tu bisi siti meriam ti diberi nama Meriam Bujang Timpang Berang. Meriam tu meh ke dikena Rentap dulu kelia nyerang bala Charles Brooke. Pejalai ari pasar Betong ngagai Rh. Giri Jambu ngambi masa 2-3 jam ngena kereta. Udah datai ba Rh Giri, baru pejalai niki bukit Sadok berengkah lalu ngambi masa 4-5 jam sebedau datai ba tuchung bukit sadok.

 

Nyadi naka tu dulu pasal palan ti ngerinduka ati sereta ulih dilawa bala kitai ba menua Betong. Terima kasih semua.

Read More

BANG SINA DAYAK JAGOI OTOK DE ONU ITIH

Tarikh Kemaskini: 9 Ogos 2018

Sukup mun kona dayung inoh,
Kona lagi asa bijak srodik,
Jak tok samah belajar sina Bidoyoh,
Sak onak dakah puan nog tiak sodik.

1. Ma'ad - Naik/Balik
2. Man - Makan
3. Madih - Saudara mara
4. Madod - Lembap
5. Makup - Mangkuk
6. Mamiek - Cuci
7. Mamuh - Mandi
8. Mapien - Ambil air
9. Masuom - Masam
10. Matak - Mentah
11. Mayuh - Kurus
12. Mak - Jangan
13. Mit - Ambil
14. Moh - Sudah
15. Minuok - Memancing
16. Nakit - Hati - Hati
17. Nalik - Tarik
18. Nangui - Berenang
19. Natong - Ingat
20. Nai - Buat
21. Ndi - Satu (Nombor)
22. Nuok - Minum
23. Ngabos - Bunuh
24. Ngajuok - Cucuk
25. Ngarom - Malam
26. Ngasong - Bernafas
27. Ngijak - Jemput
28. Ngrojing - Miang, Sondal
29. Ngin - Bagi/Beri
30. Ngiyow - Kucing

Read More

TERABAI MASYARAKAT IBAN

Terabai (perisai) merupakan alatan yang digunakan oleh kaum Iban pada zaman dahulu semasa ngayau (memenggal kepala). Terabai diperbuat daripada kayu dan dibentuk serta diukir. Pada zaman dahulu kaum Iban sangat dikenali sebagai ‘Headhunters’ kerana mereka akan memenggal kepala musuh yang kalah dalam peperangan. Terabai digunakan sebagai perisai untuk melindungi diri daripada terkena senjata musuh ketika berperang. Terabai juga merupakan lambang kepahlawanan kaum Iban suatu ketika dahulu. Kebiasaannya, terabai akan diukir dengan ukiran yang cantik mengikut motif-motif tertentu oleh lelaki Iban.

            Disamping itu juga, menurut kepercayaan kaum Iban, perisai yang digunakan untuk berperang mempunyai dua jenis ukiran iaitu Laki-laki dan Perempuan. Ukiran Laki-laki dipercayai dapat mempengaruhi seseorang agar lemah semangat serta takut ketika memandang motif yang diukir pada terabai berkenaan. Ukiran Perempuan pula dipercayaai mampu mempengaruhi seseorang untuk mempunyai rasa kasihan ketika memandang ke arah motif yang diukir pada terabai berkenaan.

Read More

JAK SAMAH SAMAH TOK BELAJAR SINA BIDOYOH

Tarikh Kemaskini: 7 Ogos 2018

Ayat de yak belajar otok onu itih yoh leh:

1. Ka'ie - Gaduh/Kelahi
2. Kabin - Pikul di belakang
3. Kabuo - Menghabiskan
4. Kada - Kelawar
5. Kadi - Buang/Tanggal
6.  Kadis - Belalang
7. Kaduom - Pejam mata
8. Kajon - Tunggu
9. Kajuog - Mendirikan
10. Kalieh - Gali
11. Kalik - Cari
12. Kangon - Tercekik
13. Kasah - Tikar
14. Ka'uk - Pekasam ikan
15. Kilin - Nampak
16. Koih - Kami
17. Kobos - Mati
18. Kodok - Pendek
19. Kojit - Telinga
20. Kosuong - Anjing
21. Labuk - Jatuh
22. Latak - Kacang Panjang
23. Lasot - Langsat
24. Lawah - Longgar
25. Limang - Lemang
26. Limoh - Lima (Nombor)
27. Limu - Limau
28. Liyon - Geram
29. Lojak - Tajam
30. Lubat - Burit

Read More

MARI BELAJAR BAHASA BIDAYUH JAGOI

Tarikh Kemaskini: 6 Ogos 2018

Bahasa Bidayuh

1. Idip - Hidup
2. Idoh - Tidak
3. Ijan - Hujan
4. Ikien - Ikan
5. Inang - Udang
6. Inung - Hidung
7. Inoh - Itu
8. Inyuo - Minyak
9. Isin - Isi
10. Isok - Kecil
11. Ingan - Kamu ( merujuk kepada orang yang lebih tua )
12. Iju - bubu
13. Jak - Jom/Mari
14. Ja'at - Jahat
15. Jagum - Jagung
16. Jaliek - Melekit
17. Jangan - Ringan
18. Japuo - Selimut
19. Jawa - Terang
20. Ji'it - Jahitan
21. Jipon - Gigi
22. Jobong - Rindu
23. Jo'ok - Serik
24. Jolak - Lidah
25. Joling - Jering
26. Jotuk - Getak
27. Jowin - Muka
28. Ju - Tujuh (Nombor)
29. Jumuo - Tambok
30. Juok - Jauh

Read More

JENIS GAWAI MASYARAKAT IBAN

• Gawai Dayak
  

-          Diraikan oleh kaum Iban pada 31 Mei setiap tahun.

-          Mendirikan ‘ranyai’ (pokok) di tengah ruai rumah panjang dan dihiasi dengan makanan     dan minuman.

-          untuk meraikan tamatnya musim menuai padi.

•     Gawai Burong
  

-          dikaitkan dengan kepercayaan tentang Aki Lang Sengalang Burong Jagu Menaul Tuntung (burung helang) yang ditugaskan oleh petara (Tuhan) untuk memimpin segala kerja ngayau (perang) bagi masyarakat Iban kerana beliau memiliki semua jenis pengaroh (tangkal).

-          9 peringkat Gawai Burong iaitu:

·         Gawai Kalingkang

·         Gawai Sandong

·         Gawai Sawi

·         Gawai Salangking

·         Gawai Mulong Merangau or Lemba Bumbun

·         Gawai Gajah Meram

·         Gawai Meligai

·         Gawai Ranyai or Mudur Ruruh

·         Gawai Gerasi Papa

•  Gawai Batu
  

-          Diraikan menandakan bermulanya musim menanam padi.

•   Gawai Antu
  

-          Perayaan khas untuk roh-roh yang telah meninggal dunia kaum Iban.

Read More